Pokaz zjawiska fizycznego

data utworzenia 21 września 2022 • aktualizacja 3 października 2022

W tej kategorii widzimy wszelkie wasze eksperymenty. Mogą być bardzo proste albo skomplikowane, mogą wymagać dwóch widelców i zapałek, a mogą i być dużą konstrukcją pomiarową.

Oceniamy w tym wypadku przede wszystkim widowiskowość pokazu. Jeżeli zrobicie wrażenia na ludziach, którzy „jak własną kieszeń” znają pokazy z Centrum Nauki „Kopernik” – finał macie „w kieszeni”. Po to są wszak pokazy.

Drugim w kolejności kryterium jest oryginalność pokazu. Jeżeli pokażecie coś w sposób, w jaki jeszcze nikt tego nie robił – to tez zaprosimy na finał. Z drugiej jednak strony widzieliśmy już kilka (jeśli nie kilkanaście) rur Rubensa, cewek Tesli, drabin Jakuba, dział Gaussa i krążków Newtona. W Internecie jest całkiem sporo filmów jak je zrobić, więc ciężko taki pokaz nazwać dziś oryginalnym. O ile nie zrobiliście ich znacznie lepiej/ciekawiej niż wasi poprzednicy w ostatnich latach – będzie Wam dużo trudniej przekonać nas, że praca nie jest czysto odtwórcza.

Wreszcie ostatnia (choć nie najmniej ważna) sprawa, czyli wasza wiedza o pokazywanych zjawiskach fizycznych. Jeżeli potraficie wytłumaczyć, co się w pokazie wydarzyło – macie od nas pozytywną ocenę. Jeżeli nie – szansa na finał się oddala. Tu już potrzebne mogą być wzory i obliczenia, ale nie zawsze są one niezbędne.

Pamiętajcie, że jeśli dostaniecie się do finału to weźmiemy Was w krzyżowy ogień pytań i wtedy nawet ściągawka może nie pomóc 🙂 .

Zapraszamy do zgłoszenia w kategorii „Pokaz…” również konstruktorów. Jeśli zbudujecie własnymi rękoma jakiś przyrząd to tu możecie się nim pochwalić. Jednak pamiętajcie, że o ile widowiskowość może nie jest tu aż tak ważna, to oryginalność i zrozumienie zjawisk wykorzystywanych w przyrządzie staje się tym ważniejsze.

Jeden z naszych recenzentów sporządził dla Was notatkę o tym jak przygotować dobry pokaz zjawiska fizycznego (znajdziecie ją poniżej). Jesteśmy przekonani, że informacje w niej zawarte okażą się bardzo pomocne.

Wskazówki dla uczestników konkursu Fizyczne ścieżki dotyczące przygotowania pracy konkursowej w kategorii „Pokaz zjawiska fizycznego”

Pokaz zjawiska fizycznego to doświadczenie fizyczne (lub zestawienie kilku doświadczeń) wykonywane tak, by obserwatorzy, tzn. odbiorcy pokazu, mogli zaobserwować pokazane zjawisko fizyczne i zapoznać się z jego naturą. Poniżej kilka wskazówek, dotyczących przygotowania pokazów na konkurs.

  1. Wskazówka dotycząca istoty pokazu.

Pokaz jest formą komunikatu – szczególnym rodzajem wypowiedzi. Pokaz przygotowuje osoba (lub osoby) znające zjawisko, a jego odbiorcami są osoby, które chcą się z nim zapoznać. Niezbędnym elementem pokazu są czynności doświadczalne. Zjawisko musi być pokazane w rzeczywistości; nie wystarczy opowiadanie o zjawisku ani przedstawienie go w postaci rysunku, animacji lub schematu.

  1. Wskazówka dotycząca wyjaśnień.

Twórcy pokazu są zobowiązani omówić pokazywane zjawisko, by wyjaśnić jego przebieg. Wykonanie doświadczenia i umożliwienie obserwacji zjawiska stanowią wprawdzie podstawę pokazu, ale wyjaśnienia są niezbędne. Ważny jest dobór właściwych słów i odwołanie się do wiedzy z zakresu fizyki.

  1. Wskazówka dotycząca widowiskowości pokazu.

Wysoko cenioną cechą pokazów fizycznych jest ich widowiskowość. Nie jest obojętne, czy pokaz jedynie umożliwia obserwację, czy też budzi u odbiorców emocje, np. dzięki walorom estetycznym. Cenne i właściwe bywa także zaplanowanie pokazu tak, by jego przebieg zaskakiwał lub wywoływał uśmiech odbiorców.

  1. Wskazówka dotycząca technicznych aspektów demonstrowania zjawiska.

Oczekiwane jest, że twórcy pokazu zadbają o ułatwienie obserwatorom śledzenia przebiegu zjawiska. Przykład: jeśli np. obserwowanym zjawiskiem są drgania pręta, jest właściwe, aby był on pokazany na jednolitym jasnym gładkim tle. Jeśli to jest niemożliwe lub trudne, to może warto pręt pomalować tak, by dobrze się od niego odróżniał? Ważna jest dbałość twórców pokazu o techniczne szczegóły ułatwiające obserwację zjawiska.

  1. Wskazówka dotycząca oryginalności pokazów.

Wszyscy lubimy nowości i zaskoczenia. Nowe – wcześniej nie prezentowane – sposoby pokazywania zjawisk są szczególnie cenne. Zachęcamy do twórczych poszukiwań. Warto poszukać zjawisk, których jeszcze nie pokazywano. Warto szukać nowych sposobów pokazywania zjawisk już znanych.

  1. Wskazówka dotycząca próbnych pokazów.

Dobrą praktyką jest wcześniejsze wykonanie pokazu przed zaprzyjaźnionymi widzami, np. grupą kolegów, rodzeństwem, rodzicami. Wysłuchanie ich uwag po przeprowadzonym pokazie sprawia często, że twórcy są w stanie ulepszyć pokaz, zmieniając istotne szczegóły doświadczeń lub modyfikując przygotowane wypowiedzi.